کاربر پائي آلاچيق ترکمن ها به عهده ي زنان است و قبل از اين که چوب هاي اطراف « تاريم» را بگذارند تير هاي تفنگ شليک مي شود. صداي شليک تير ها همراه با صداي سم اسبان و صداي شانه زدن دختران جوان بر روي قالي شور و حالي دارد که تـنها با ديدن آن بر خواننده امکان پذير است.

بعد از آن که « تاريم » گذاشته شد « ا وق» يا چوب بالاي « تاريم» را به آن وصل مي کنند، محل اتصال ا وق به « تاريم» به صورت ضربدر است که آن را « دول» مي نامند و در اين حا ل يک اسکلت استوانه اي به وجود مي آيد و سقف بالاي آ ن را که « توي نيگ» مي گويند به آن وصل مي کنند در اين حال فقط مرحله ي نمد پوشي آن مانده است قبل از نمد پوشي جوانان به داخل آلاچيق رفته و به رخص خنجر مي پردازند و به اين وسيله آغاز زندگي جديد را به صاحب خانه تبريک مي گويند و زنان هدايايي ا ز قبيل پارچه بر بالاي « توي نيگ» مي آويزند تا جوانان آن را با پرش بگيرند بعد ا ز آ ن نمد روي چوب ها کشيده مي شود و دور نمد با يک طناب پهن به خصوصي به نام« قولا نگ» که مانند کمر بندي است پوشانده مي شود در بالاي سقف آلاچيق طناب مخصوصي آويزان است که در موقع وزش باد شديد صحرا از آن که« توي نيگ باغ» نام دارد کيسه هاي شني يا هاون چوبي را مي آويختند تا باد سقف را با خود نبرد درب آلاچيق را مخالف باد مي گذاشتند ( معمولا به سمت جنوب).

نمد پوشي دو فايده دارد ا ول اين که در زمستان براي توليد گرما و در تابستان براي جلوگيري از نور شديد مي باشد در تابستان اطراف آلاچيق را با گليم يا نمدي مي پوشانند تا عابرين درون آلاچيق را نبينند ولي در زمستان پوشش ضخيمي به نام« کشمه» به کار مي برند و در دا خل نيز دورا دور را با کناره فرش ها يي که ?? ا لي ?? متر طول دارد مي پوشانند تا مانع ورود حشرا ت به دا خل شود؛ اگر ايطن آلاچيق ها در يک محلي جمع شوند آنجا را « اوبه» مي گويند.

ساختن اين کلبه ها ا ز قديم مرسوم بوده « در حوالي جبال پامير نمونه هايي از نوع اوليه آ ن را پيدا کردند و تـنها تفاوت هايي که کرده اين است که ترکمن هاي اوليه به جاي چوب ا ز سنگ استفا ده مي کردند، کلبه هاي قرقيز ها و اشکانيان نيز شبيه آلاچيق ترکمانان بوده است.

محيط محوطه ي يک آلاچيق ?? متر و قطر آ ن ?/? متر و ارتفاع آ ن ?/? متر است و به سه قسمت بالا،وسط و پايين تقسيم مي شود قسمت بالا را با نمد مخصوصي مي پوشانند که « سرفگ» و نمد وسطي را« اوزگ» و قسمت پايين را « دورليـق» مي نامند و روي نمد پاييني و وسطي را با ني حصيري به نام « قاميش» مي پوشانند.

وقتي افراد خانه زياد شود يا مهمان بيايد يا پسر خانواده اي داماد شود گوشه ي آلاچيق را با پرده ي مخصوصي به نام « توتي» از ساير قسمت ها جدا مي کنند. موقع جدا شدن پسر از پدر، آلاچيق پسر بزرگ در سمت راست آلاچيق پدر بر پا مي شود ولي براي بقيه پسران در سمت چپ، به طوري که آلاچيق پدر در وسط آ ن ها قرار گيرد.

آلاچيق ترکمن ها به دو قسمت کلي تقسيم بندي مي شود، آلاچيقي بزرگ وداراي « تاريم» است به آن « آق اوي » ( خانه سفيد) و آن که کوچک و بدون تاريم باشد به « گوتکمه» معروف است.

در کنار درب آلاچيق اجا قي قرار دارد که هم براي گرم کردن و هم براي پختن غذا و نان استفاده مي شود. براي تهيه ي نان خمير را در داخل آتش نسبتا ملايم اجاق قرار مي دهند تا خمير به صورت نان درآيد، در گوشه ي آلاچيق تالارچه اي وجود دارد که به آن « بورتلار» مي گويند. کف آلاچيق را با گياهي به نام « قلدرقن» مي پوشانند تا مانع نفوذ رطوبت شود. و در کنار آلاچيق براي ذخيره ي آ ذوقه و گرفتن شير، پنير و کره حصاري درست مي کنند که به آن « چالي» مي گويند.
منبع: افتاب